De gerechtsdeurwaarders en de burgerlijke stand

Onlangs had ik per ongeluk drie keer de verkeerde PIN code van mijn identiteitskaart ingegeven en ik had het zitten. Daarenboven was het papiertje met de PUC code natuurlijk ook nergens meer te bespeuren.... Opnieuw dan maar naar de gemeente, een weekje wachten, retributie betalen en weer naar de gemeente om de nieuwe code te bevestigen?

Akten van de burgerlijke stand worden in gedematerialiseerde vorm opgemaakt in de Databank Akten Burgerlijke Stand (1) en het zijn in principe enkel die akten die het bewijs geven van de staat van een persoon. Het gaat hier om een zoveelste voorbeeld van hoe de wetgever de administratie in de 21ste eeuw zet en een voorbeeld voor andere landen. De vereenvoudiging en modernisering van de bestaande processen van de burgerlijke stand was plots daar, toekomstige akten worden enkel nog elektronisch opgesteld, ondertekend en bewaard, er zal een automatische doorstroming zijn van alle noodzakelijke gegevens naar het Rijksregister en de DABS en niet in het minst betreft het een administratieve vereenvoudiging voor zowel de burger als de overheidsdiensten met bovendien een betere bescherming van het privéleven van de burgers m.b.t. de akten van de burgerlijke stand.

Wat dit laatste betreft moet u zeker eens een kijkje nemen op de website (2). U staat net als mij verstelt wat er allemaal kan? De waakzame burger kan contoleren wie er in zijn gegevens heeft gesnuisterd, ik kan mijn adreswijziging regelen en... een nieuwe PUC code aanvragen.

Opmerkelijk is ook dat de burger ook bijvoorbeeld zijn of haar gsm nummer of e-mail adres kan invoeren. Dit is uiteraard niet verplicht maar het spreekt voor zich dat één en ander voor tal van praktische toepassingen kan zorgen. Denken we bijvoorbeeld maar specifiek dan voor de gerechtsdeurwaarders aan de elektronische betekening.

De invoering van het systeem gebeurt trapsgewijs met dank ook aan de Vereniging van Vlaamse ambtenaren en beambten van de burgerlijke stand (VLAVABBS) die documentaire
aktemodellen uitwerkte. 

De gerechtsdeurwaarder vervult soms een hele belangrijke rol als het gaat om wijzigingen van de staat van een persoon. Niet alleen zorgt hij ervoor dat deze wijzigingen ter kennis worden gebracht aan de tegenpartij, hij doet ook de uiterst belangrijke mededeling aan de griffier of het Openbaar Ministerie dat het nodige werd gedaan.

We sommen even op:

1/ een exploot van betekening van een vonnis of arrest dat een huwelijk nietig verklaart wordt door de gerechtsdeurwaarder medegedeeld aan het openbaar ministerie én de griffier (art. 193ter Ger.W.) zodat deze dit kan verwerken in de DABS;

2/ een exploot van betekening van een vonnis of arrest dat een samenwoning nietig verklaart - aan één of beide partijen wanneer een derde de uitspraak bekwam - wordt door de gerechtsdeurwaarder medegedeeld in kopie aan de griffier (art. 1476quinquies B.W) die na de beroepstermijn de burgerlijke stand op de hoogte brengt. De wetgever spreekt hier niet over de DABS;

3/ elk exploot van betekening van een vonnis of arrest dat een vordering met betrekking tot de afstamming toewijst wordt met een afschrift medegedeeld aan het openbaar ministerie (art. 333 B.W.) dat voor 31.03.2019 het nodige deed voor de melding aan de ambtenaar van de burgerlijke stand. Thans is het de griffier die na het verstrijken van de rechtsmiddelen de beslissing doorstuurt naar de DABS opdat de ambtenaar van de burgerlijke stand de akte van het kind en zijn afstammelingen kan wijzigen;

4/ elk exploot van betekening van een vonnis of arrest dat iemands geslachtswijziging toestaat wordt met een afschrift meegedeeld aan de griffie (art. 1385quaterdecies Ger.W.) die ook hier het nodige doet via de DABS;

5/ wanneer de gerechtsdeurwaarder van de ambtenaar van de burgerlijke stand de opdracht krijgt om binnen de acht dagen de verklaring van één van de wettelijke samenwonenden dat deze de samenwoning wil beëindigen te betekenen, zal diezelfde ambtenaar na ontvangst van het origineel van de betekening de beëindiging van de samenwoning vermelden in het bevolkingsregister (art. 1476 § 2 B.W.); We merken op dat het hier om een heel andere manier van werken gaat;

6/ wanneer de gerechtsdeurwaarder een derdenverzet, verzet, beroep of cassatie betekent tegen een vonnis dat gevolgen heeft voor de staat van een persoon (een burgerlijk akte van deze persoon moet opgesteld of gewijzigd worden) moet hij dat binnen de vijf dagen ook betekenen (aanzeggen) aan de griffier zodat die het 'kwaad' niet kan laten geschieden (art. 723, § 2 Ger.W.). Te denken valt bijvoorbeeld aan het hoger beroep tegen een echtscheidingsvonnis. Meestal moet de griffier handelen pas na het verstrijken van de termijn van hoger beroep of van de voorziening in cassatie.

De verschillende voorziene manieren van handelen maken het niet eenvoudig. De nieuwe regelgeving heeft de kans om één en ander uniformer en duidelijker te maken laten voorbijgaan.

Frappant is ook de regeling i.v.m. de afstamming. Betekent bijvoorbeeld de gerechtsdeurwaarder een vonnis dat de werkelijke vader aanduidt van een kind dan stuurt deze een afschrift naar het Openbaar Ministerie. Sinds 31 maart 2019 zal na het verstrijken van de termijn van hoger beroep of van voorziening in cassatie of, in voorkomend geval, na de uitspraak van het arrest waarbij de voorziening wordt afgewezen, de griffier onmiddellijk de gegevens nodig voor de opmaak van de gewijzigde akte van de burgerlijke stand ingevolge een rechterlijke beslissing waarbij een vordering betreffende de afstamming wordt toegewezen via de DABS doorsturen naar de bevoegde ambtenaar van de burgerlijke stand. Dit zorgt voor verwarring want hier moet de gerechtsdeurwaarder dan dus géén afschrift sturen naar de griffier die dus niet kan weten of en wanneer er betekend werd en dus niet weet wanneer de termijn van de rechtsmiddelen is afgelopen!

Nu de DABS nog in de kinderschoenen staat en nog heel wat achterstand moet worden weggewerkt handelt het Openbaar Ministerie dan ook best noodgedwongen nog steeds volgens het oude regime van art. 333 B.W. en doet zelf dan maar het nodige. Maar wettelijk mag zij dat zelfs dus niet meer en er is dus een groot risico dat door deze vergetelheid in de wet één en ander duidelijk zal mislopen.

Het kompas van Jack Sparrow wijst niet naar het noorden maar altijd naar datgene wat de gebruiker het liefste wil hebben. Het werkt niet als de gebruiker niet kan besluiten wat hij het liefste wil.

(1) Wet van 18 juni 2018 houdende diverse bepalingen inzake burgerlijk recht en bepalingen met het oog op de bevordering van alternatieve vormen van geschillenoplossing